CICLO LITERARIO en evolución constante, gracias a escritores e escritoras como Manuel María, Castelao, Rosalía de Castro

...

-Introdúcese o galego como lingua de instrucción escolar.

- Obrigase os membros da Administración a saberen galego para atender os usuarios.

- Defensa a prol da igualdade de dereitos para a muller.

5.- O SÉCULO XIX:

- Agromará desde o provincialismo e tomará corpo pleno na segunda década do século XX co nacemento do nacionalismo.

- A primeira década foi o proceso de tránsito entre o Antigo Réxime e o Estado Liberal.

- Proceso de carácter centralista e uniformamizador.

- Intensifícanse as condicións de subsenvolvemento: fame e emigración.

- Agricultura anquilosada.

- Recoñécese o Rexionalismo e reivindicase:

- A supresión dos foros.

- A chegada urxente do ferrocarril

- Loita contra o sistema político representado por figuras como os caciques.

- Un dos logros máis relevantes foi recuperar o noso pasado histórico a través da publicación da Historia de Galicia.

- Este século significou a recuperación da lingua galega para a literatura.

-A lírica será o xénero máis cultivado, debido a maior facilidade de publicación, xa que ocupaba menos espazo na prensa.

- Diálogos, estructura dialóxica do teatro e a prosa.

- Estrea do teatro neste século.

- Os escritores empregaban as variantes dialectais da súa zona.

- Difusión da nosa literatura mediante a prensa.

- Nace a editorial Biblioteca Gallega, fundada na Coruña en 1885 por Martínez Salazar e Fernández Latorre.

- XENERO POETICO:

- Recuperación do idioma propio.

- O galego consolídade como lingua de creación literaria en Galiza en oposición o castelán.

- REXURDIMENTO LITERARIO GALEGO:

Destacan catro grandes corpus singulares no conxunto da creación lírica do século XIX:

- Rosalia de Castro:

- Colocaba no primeiro plano a voz do pobo oprimido e da muller relegada a un segundo plano.

- Na súa obra “Cantares Gallegos”, ofrece un albúm fotográfico da situación da Galiza, esquecida, burlada e desprezada inxustamente desde España.

- Eduardo Pondal:

- Reflexa as calidades tradicionalmente masculinas como a fortaleza ou agresividade fronte a aqueloutras entendidas como máis femininas como a flebeza ou a duzura.

- Valentín Lamas Carvajal:

- Destaca tanto na poesía como na prosa e no xornalismo.

- Na súa obra, destaca a defensa dos labregos.

- Da protagonismo a fame, os foros, as quintas, a fraude exercida polos políticos etc.

- Fala da emigración dos máis novos como única saída posible, implicando una negativa incidencia demográfica.

- Manuel Curros Enríquez:

- Vinculado coa poesía e ao xornalismo.

- Defensor do movemento rexionalista.

- A poesía deste autor cualifícase como social, cívica, por constituir sempre una denuncia contra os abusos que os máis poderosos cometían cos máis desfavorecidos.

- XENERO PROSÍSTICO:

- Destaca a narrativa curta sobre a novela.

- Autores destacados:

- Rosalía de Castro:

- Explorou a prosa en castelán e o ensaio.

- Obras destacadas: “Cantares Gallegos” e “Follas Novas”.

- Lamas Carvajal:

- Obra de máis éxito do século XIX: “Catecismo do Labrego”

- Antonio López Ferreiro:

- Incorpora a novela histórica.

- Autor máis representativo na prosa de ficción.

- Obras destacadas: “A Tecedeira de Bonaval”, “O Niño de Pombas”.

- Marcial Valladares:

- Escribe a primeira novela en galego: “Maxina ou a filla espúrea”.

- Uxío Carré Aldao:

- Cultivou o relato curto e a novela.

- Obras destacadas: “Brétemas” e “A terra chama” .

- Antonio Benito Fandiño:

- Teatro.

- Obra fundacional da literatura dramática galega: “A casamenteira”

- Francisco María de la Iglesia:

- Como inagurador do teatro galego culto coa obra “A fonte do xuramento.

- Galo Salinas:

- Autor do primeiro estudo teórico sobre a situación do teatro galego “Memoria acerca da dramática gallega”

6.- DERRADEIRA DÉCADA DO SÉCULO XIX E A PRIMEIRA DO XX:

- Fundación de plataformas agrarias (Solidaridad Gallega e Acción Gallega).

- Práctica desaparición da fidalguía.

- Deslocamento da poboación cara aos ámbitos máis urbanos.

-